ပဲတြီဖိတဘ့ၣ်ဆူ တၢ်လီၤလိၢ်လီၤလး

ပှၤဒိတၢ်ဂီၤ ရိၤ(န) မီၤရ့ (Ronn Murray) န့ၣ် ဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးဝဲလၢ တၢ်ခုၣ်ခါအဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲပာ်ဖျါဆှဲဝဲလၢ “တၢ်ခုၣ် အခီပညီမ့ၢ် မူကပိာ်လိၤ ဖျါဆှံဝဲဒၣ်, ဒီးလၢအသ့အိးထီၣ် ပဲတြီဖိတဘ့ၣ် လၢတၢ်လီၤလိၢ်လီၤလးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ”

ရိၤ(န) မ့ၢ်ပှၤလၢအရဲၣ်ကျဲၤ အလၣ်စကၤ(န) တၢ်ဟးကွၢ်ကီ လူၤဒိတၢ်ဂီၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤအံၤ ပညိၣ်ဝဲလၢ တၢ်လူၤပိာ် ဒိန့ၢ် ဟီၣ်ခိၣ်ဖျၢၣ် အတၢ်ကပီၤဃံလၤ အတၢ်လီၤဘီလီၤမုၢ်အဒိၣ်ကတၢၢ် အတၢ်ဒုးနဲၣ်- "အီၣ်ရိၤရၤ ဘိၤရဲၤဧၤလ့း(စ)" (aurora borealis-ကလံၤစိး အတၢ်ကပီၤ) အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. မီၤရ့ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်လဲၤခီဖျိတမံၤအံၤ ဒ်အမ့ၢ် “သူၣ်ဂ့ၤသးကျိၤနီၢ်နီၢ်” န့ၣ်လီၤ. နမ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ် တၢ်ကပီၤအလွဲၢ်အါကလုာ် လီၣ်ဖျါထီၣ်အသးလၢ မူကပိာ်လိၤပှဲၤပှဲၤန့ၣ်ဒီး, နကနၢ်ပၢၢ် တၢ်ဂ့ၢ်အခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိန့ၣ်လီၤ.

ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ကပီၤအလွဲၢ်အါကလုာ်အံၤ တမ့ၢ်ထဲ န့ဆၢၣ်အတၢ်လီၤလိၢ်လီၤလး လၢကလံၤစိးတကပၤန့ၣ်ဘၣ်. လၢကလံၤထံးတကပၤ, တကတီၢ်ဃီန့ၣ်, "အီၣ်ရိၤရၤ အီၣ်စထြၤလ့း(စ)" (Aurora australis), လီၣ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်ကပီၤအလွဲၢ်အါကလုာ်,…

တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီန့ၣ် တဆီတလဲအသးနီတဘျီဘၣ်

ဖဲယဖိခွါ စ့ဘံၣ်ယၢာ် (Xavier) အသးစၢ်အကတီၢ်, အဝဲဒီးယၤ ပဖးဖိသၣ်အတၢ်တဲမုာ်နၢ်တယုၢ်ဘၣ်ထွဲဒီးဖိသၣ်ပိာ်ခွါတဂၤအဂ့ၢ်, လၢအပူထီၣ်ဝဲဒၣ်အသရၣ် ခီဖျိလၢတၢ်ကိးယုၢ်န့ၢ်ဝဲအထိၣ်ဒံးဘိတဘိန့ၣ်လီၤ. ကၠိဖိတဂၤအံၤ ကွဲန့ၢ်လွဲန့ၢ် အတံၤသကိး ပှၤလွံၢ်တီၤဖိတဖၣ် ဒ်သိးကစူးကါ ထိၣ်ဒံးဘိအမံၤအသီလၢအဝဲဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကစီၣ်လၢသးစၢ်ပိာ်ခွါဖိ ဆီတလဲကိးဝဲ ထိၣ်ဒံးဘိအမံၤအဂ့ၢ်န့ၣ် ရၤလီၤအသးလၢ ဝ့ၢ်ဒီတဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အကတၢၢ်လၢခံန့ၣ်, ပှၤအိၣ်ဆိးလၢထံကီၢ်ဒီတဘ့ၣ်အပူၤန့ၣ် ဆီတလဲဒီးကိးက့ၤထိၣ်ဒံးဘိတဖၣ်အမံၤ လၢအမံၤအသၣ်အဂၤန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢသးစၢ်ပိာ်ခွါဖိ တဂၤဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ တၢ်အမံၤအသၣ်အံၤန့ၣ် ပှၤဂုၤပှၤဂၤတဖၣ် တူၢ်လိာ်ဝဲ ဒ်တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီနီၢ်နီၢ်တမံၤလၢပှၤခဲလၢာ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

လၢတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤဒီစိၤအပူၤန့ၣ်, ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ်လၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်လီၤတူာ်လီၤကာ်အါမးတဖၣ် တူၢ်လိာ်စူးကါဝဲ တၢ်ထံၣ်တၢ်ဆိကမိၣ်လၢ အဆီတလဲအသးထီဘိတဖၣ်, ဒ်တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီနီၢ်နီၢ်အသိး, မ့တမ့ၢ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီတဖၣ်လၢ နီၢ်တဂၤအဲၣ်ဒိးဝဲ, ဒ်သိးကမၤလၢပှဲၤအဝဲသ့ၣ်အတၢ်သးကွံ ,ဆၢမၤတၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, လံာ်စီဆှံ နဲၣ်ဃီၤဝဲဆူ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီတမံၤ, ကစၢ်ယွၤအမ့ၢ်အတီတဂၤအအိၣ်, ဒီးထဲဒၣ်ကျဲတဘိဧိၤအအိၣ်ဆူ တၢ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤအကျဲ- မ့းရှံအၤ န့ၣ်လီၤ. ယရှါ ၄၀:၅ စံးဘၣ်ပှၤ ခီဖျိလၢ အီၤန့ၣ် “ယွၤအလၤကပီၤကဘၣ် တၢ်လီၣ်ဖျါထီၣ်” ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၆-၇…

ကစၢ်ယွၤအတၢ်ထံၣ်ပှၤ

ဖဲ ၁၉၆၈, ကီၢ်အမဲရကၤ, ဒီးကီၢ်ဘံၣ်ယဲးနၢၣ် (Vietnam) တၢ်ဒုးတၢ်ယၤအကတီၢ်, လၢဝ့ၢ်ဖးဒိၣ်တဖၣ်န့ၣ် ကလုာ်ဒူၣ်တဖၣ်အကျါ တၢ်မၤသံမၤဝီလိာ်သးတဖၣ် ဆူၣ်ထီၣ်ဒိၣ်ထီၣ်, ဒီးကမျၢၢ် ခိၣ်နၢ် လၢအမံၤဟူသၣ်ဖျါခံဂၤန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ကူၣ်မၤသံဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. အပူၤကွံာ်တနံၣ်န့ၣ်, ခီဖျိလၢမ့ၣ်အူအီၣ်ကွံာ် တၢ်ပျၢ်ထီၣ် မူပျီကဟၣ် ဟးထီၣ် ပျိာ်အဃိ, ပှၤနီၣ်မူပျီကဟၣ်ယူၤ သၢဂၤ သံဝဲဒၣ်, ဒီးတၢ်ထံၣ်ဆိကမိၣ်လၢ တၢ်ကလဲၤထီၣ်ဆူလါဖျၢၣ်လိၤန့ၣ် ဖျါလီၤဂာ် ဒ်တၢ်မံမီၢ်, ဆိကမိၣ်မှံတၢ်လၢကလံၤကျါအသိးန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, တချုးလၢ ခရံာ်အိၣ်ဖျၢၣ်အနံၤ, စှၤနံၤစှၤသီအတီၢ်ပူၤန့ၣ် တၢ်ရဲၣ်ကျဲၤ ဒုးလဲၤထီၣ် အပိၣ်လိၣ် - ၈ ဆူ လါဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်မၤအံၤကဲထီၣ် ပှၤကညီ အတၢ်လဲၤပိာ်ထွဲ မူပျီကဟၣ် အဆိကတၢၢ်အဘျီ လၢအကလဲၤတရံးဝဲ လါဖျၢၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤနီၣ် မူပျီကဟၣ်ယူၤဖိတဖၣ်, ဘိမဲန် (Borman), အဲန်ဒၣ် (Anders), ဒီး လိၣ်ဘဲလ် (Lovell)- ပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤတၢ်ဖိတဖၣ်- ဘိးဘၣ်ရၤလီၤဝဲ ခရံာ်အိၣ်ဖျဲၣ်အတၢ်ကစီၣ်ဖုၣ်ကိၣ်, ဖျါဝဲဖဲ ၁…

ပှၤလၢပကဘၣ်ဒိကနၣ်အီၤ

“ယကဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်အကါဒိၣ်တမံၤ, ပှၤလၢအနီၣ်ပကဘီယူၤအခိၣ်တဂၤန့ၣ်စူးကွံာ်အသးလံ” န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်သးကိၢ်သးဂီၤအပူၤန့ၣ် ဒီး(ဒ) ဝၢးထ် (Doug White) ပာ်ဖျါဒုးသ့ၣ်ညါဝဲ တၢ်ကတိၤဖျၢၣ်တဖၣ်ဆူ “တၢ်ပၢဆှၢရဲၣ်ကျဲၤ ကဘီယူၤအတၢ်လဲၤ တၢ်က့ၤပျိာ်” န့ၣ်လီၤ. ကဘီယူၤ ယူၤထီၣ်ဝံၤ စှၤမံးနံးအတီၢ်ပူၤ, ပှၤလၢအဒိးလဲအသးဒီး နီၣ်ကဘီယူၤလၢ ဒီး(ဒ)အဟံၣ်ဖိဃီဖိအဂီၢ်န့ၣ် သံဝဲသတူၢ်ကလာ်န့ၣ်လီၤ. ဒီး(ဒ) မၤလိတ့ၢ်ဘၣ် တၢ်နီၣ်ကဘီယူၤတၢ်မၤလိ ထဲဒၣ်သၢလါဧိၤဘၣ်ဆၣ်, ဘၣ်နုာ်လီၤဝဲ ပှၤနီၣ်ကဘီယူၤ အလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဝံၤန့ၣ်ဒီး, ဒ်သိးကဘီယူၤကစီၢ်လီၤက့ၤအဂီၢ် အဝဲဘၣ်အိၣ်ခိးကနၣ် ပှၤပၢဆှၢရဲၣ်ကျဲၤကဘီယူၤ အတၢ်လဲၤတၢ်က့ၤတဖၣ် အကလုၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲး, ဖဲအစံးကတိၤဒုးနဲၣ်အီၤအကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢခံန့ၣ်, ဒီး(ဒ) ပာ်ဖျါထီၣ်က့ၤဝဲလၢ “အဝဲသ့ၣ် မၤပူၤဖျဲး ပဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ်, ဘူးတ့ၢ်လံလၢ ပကဘၣ်သံအပူၤ” န့ၣ်လီၤ.

လၢပသးသမူအတၢ်တၤတဖၣ်အဂီၢ်, ပအိၣ်ဒီးပှၤလၢအသ့မၤစၢၤနဲၣ်ဆှၢပှၤ ထဲဒၣ်တဂၤဧိၤန့ၣ်လီၤ. ၅ မိၤ ၁၈:၁၅ အပူၤန့ၣ်, စီၤမိၤရှ့ ကတိၤလီၤတၢ်ဆူ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်အအိၣ်, ဒီးစံးဝဲ “ယွၤနကစၢ် ကဒုးဂဲၤဆၢထၢၣ် ဝံတဂၤ လၢနဒီပုၢ်ဝဲၢ်အကျါ…

ကစၢ်ယ့ၣ်ၡူးလၢ အအုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤပှၤ

ဒ်ညီနုာ်တၢ်ဒိးခီဂာ် ထးသွဲပျံၤပိၤကဟၣ်လၢ ကီၢ်ပၣ်က့းစ်တၣ် အကစၢၢ်တြီၤလာ်အကတီၢ်, တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢအလီၤပျံၤလီၤဖုးဖးဒိၣ်တမံၤန့ၣ် စးထီၣ်ကဲထီၣ်အသးန့ၣ်လီၤ. ဖဲကဟၣ်တခိၣ်ဟးထီၣ်ဝံၤတစိၢ်ဖိန့ၣ်, ထးသွဲပျံၤပိၤခံဘိ လၢအဖီၣ်ကျၢၤဃၥ်ကဟၣ်န့ၣ် တဲၥ်တဖျဲး, ဒီးၦၤဒိးတၢ်ဖိဃိးဂၤ- ဃုၥ်ဒီးၦၤကၠိဖိတဖၣ်, ဘျးလီၤစဲၤထီဃၥ်အသးလၢကလံၤကျါ, အိၣ်ထီၣ်ထီ ခီၣ်ယီၢ်လၢအကယၤဘျဲၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်အသးတမံၤအံၤ, ဒ်သိးကမၤပူၤမၤဖျဲးက့ၤၦၤဒိးတၢ်ဖိတဖၣ်အဂီၢ်, လၢတဆံခံ နၣ်ရံၣ် အတီၢ်ပူၤန့ၣ် ကီၢ်ပၣ်က့းစ်တၣ် အပှၤသုးဖိတဖၣ် ဘၣ်စူးကါဝဲ ပျံၤတဖၣ်, ဟဲၣ်လံၣ်ကီးပထၢၣ်တဖၣ်, ဒီးပိးလီအဂုၤအဂၤတဖၣ် အါမး, လၢတၢ်ကမၤပူၤဖျဲး အတၢ်ဖံးတၢ်မၤကီကီခဲခဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

ၦၤမၤပူၤမၤဖျဲးတၢ်ဖိ, လၢအဘၣ်တၢ်သိၣ်လိတ့ၢ်အီၤ အဂ့ၤကတၢၢ်တဖၣ်အံၤန့ၣ် ကြၢးလၢအဘၣ်တၢ်စံးထီၣ်ပတြၢၤဘၣ်ဆၣ်, တၢ်မ့ၢ်ထိၣ်သတြီၤအီၤဒီးကစၢ်ယ့ၣ်ၡူး အတၢ်မၤအထူအယိၥ်, အတၢ်မၤလၢ ကဘၣ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤပှၤ လၢပတၢ်ဒဲးဘးဒီးတၢ်သံအဂီၢ်န့ၣ်ဒီး, အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ဖံးတၢ်မၤတဖၣ်န့ၣ် ဖျါဆံးလီၤစၢ်လီၤဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. မး ၁:၁၈,၂၀ စံးဘၣ်ပှၤ တချုးလၢကစၢ်ခရံၥ် အိၣ်ဖျဲၣ်ဝဲန့ၣ် မူခိၣ်ကလူးတဂၤ တဲဘၣ် စီၤယိၤသးလၢ ကဟံးန့ၢ်နီၢ်မၤရံ, မ့ၢ်လၢ နီၢ်မၤရံအဟုးအသးအိၣ်ထီၣ် ခီဖျိလၢ ‘သးစီဆှံ’ အဃိန့ၣ်လီၤ. တၢ်တဲဖျါစ့ၢ်ကီး စီၤယိၤသးလၢ ကဘၣ်ယုၢ်န့ၢ်အဖိခွါအမံၤလၢ ယ့ၣ်ၡူး, ဒီးအဆၢဖိ ၂၁…